Nawrót choroby alkoholowej jest procesem związanym z powracaniem do aktywnej fazy choroby alkoholowej, czyli do używania alkoholu. Nawrót zdarza się w procesie powrotu do zdrowia i jest konsekwencją nie tyle tego co alkoholik robi, lecz tego co nie zostało zrobione.
Istnieją typowe objawy nawrotu choroby alkoholowej: zamartwianie się czy trzeźwość się uda, zachowanie kompulsywne, tendencje do samotności, łatwe wpadanie w złość, nieregularne odżywianie się, bierność itp.
Fazy nawrotu choroby alkoholowej
Niniejsza lista sygnałów ostrzegawczych* ma na celu ułatwienie osobom uzależnionym rozpoznanie typowych problemów, które mogą doprowadzić po raz kolejny do sięgnięcia po alkohol lub inny środek psychoaktywny.
Faza 1: Zmiany wewnętrzne
Podczas tej fazy nawrotu choroby alkoholowej na zewnątrz wyglądam całkiem dobrze, ale zaczynam znowu myśleć i czuć się podobnie jak dawniej, co powoduje pogorszenie samopoczucia. Najczęstszymi sygnałami ostrzegawczymi są wtedy:
- Zwiększony stres
- Zmiana sposobu myślenia
- Zmiana uczuć
- Zmiana w zachowaniach
Faza 2: Zaprzeczanie
Podczas tej fazy przestaję sam zwracać uwagę i uczciwie mówić innym o tym, co myślę i co czuję. Najczęstszymi sygnałami ostrzegawczymi nawrotu choroby alkoholowej w tej fazie są:
- Martwienie się o siebie
- Zaprzeczanie, że się martwię
Faza 3: Unikanie i defensywność
W tej fazie staram się unikać tych rzeczy i tych osób, które mogłyby zmusić mnie do uczciwego spojrzenia na zmiany jakie zaszły w moich myślach, uczuciach i zachowaniach. Gdy dochodzi do konfrontacji wprost, staje się defensywny i nie chcę słuchać tego, co ludzie starają się mi powiedzieć. Najczęstsze sygnały ostrzegawcze nawrotu uzależnienia:
- Przekonanie, że nigdy już nie sięgnę po alkohol czy narkotyki
- Zajmowanie się innymi bardziej niż sobą
- Defensywność
- Zachowanie kompulsywne
- Zachowanie impulsywne
- Skłonności do izolowania się od ludzi
Faza 4: Narastanie kryzysu
Zaczynam mieć po trzeźwemu problemy, których nie rozumiem. Nawet jeżeli chcę je załatwić i bardzo się staram, wynikają z tego coraz to nowe kłopoty. Najczęstsze sygnały ostrzegawcze:
- Tunelowe widzenia
- Stany depresyjne
- Utrata konstruktywnego planowania
- Plany kończą się niepowodzeniem
Faza 5: Demobilizacja
Czuję się osaczony coraz to nowymi problemami do tego stopnia, że mam ochotę poddać się. Nic mi nie wychodzi, a w dodatku sam robię sobie takie rzeczy, których wiem, że nie powinienem robić.
- Snucie marzeń i życzeniowe myślenie
- Uczucie, że nic nie da się zrobić
- Dziecinne pragnienie żeby być szczęśliwym
Faza 6: Dezorientacja i przesada
Zaczynam myśleć, czuć i postępować chaotycznie. Jestem poirytowany i przesadnie reaguję na drobiazgi.
- Trudności w spokojnym myśleniu
- Trudności w radzeniu sobie z uczuciami i emocjami
- Kłopoty z pamięcią
- Okresy dezorientacji
- Trudności z radzeniem sobie ze stresem
- Irytacja na znajomych
- Łatwe wybuchy złości
Faza 7: Depresja
W tej fazie nawrotu choroby alkoholowej popadam w taką depresję, że nie mogę już robić rzeczy, które normalnie nie sprawiały mi żadnych trudności. Czasami czuję, że życie nie ma sensu, ogarniają mnie myśli samobójcze, zaczynam myśleć o alkoholu lub innych środkach jako sposobach uwolnienia się od depresji. Depresja widoczna jest dla innych, bo już nie jestem w stanie jej ukryć. Najczęstszymi sygnałami ostrzegawczymi są:
- Nieregularne odżywianie się
- Brak chęci do działania
- Kłopoty ze snem
- Zachowanie struktury w życiu codziennym
- Okresy głębokiej depresji
Faza 8: Utrata kontroli nad zachowaniem
Nie panuję nad swoimi myślami, uczuciami ani zachowaniami. Nie potrafię wypełniać swoich dni niczym produktywnym. Wciąż zaprzeczam i nie przyznaję się do tego, że moje życie jest pełne chaosu i nierozwiązanych problemów.
- Nieregularne uczestnictwo w mitingach AA lub terapii
- Postawa typu „Nie zależy mi”
- Wyraźne odrzucenie pomocy
- Niezadowolenie z życia
- Poczucie bezsilności i bezradności
Faza 9: Uznanie utraty kontroli
Załamuje się mój system zaprzeczania i nagle widzę jakie poważne są moje problemy, jak kompletnie przestałem kierować swoim życiem i jak niewiele mam kontroli nad tym, by cokolwiek poprawić. Uświadomienie sobie tego jest bardzo przykre i przerażające. Już do tego stopnia odizolowałem się od ludzi, że nie ma nikogo, do kogo mógłbym zwrócić się o pomoc. Najczęstsze sygnały ostrzegawcze nawrotu choroby alkoholowej:
- Trudności z koordynacją fizyczną i podatność na wypadki
- Użalanie się nad sobą
- Myśli o powrocie do picia kontrolowanego
- Świadome kłamstwa
- Całkowita utrata zaufania do siebie
Faza 10: Poczucie braku wyboru
Czuję się złapany w potrzask; czuję się fatalnie i nie jestem w stanie kontrolować swojego życia. Zaczynam myśleć, że mam tylko trzy wyjścia — zwariować, popełnić samobójstwo albo pomóc sobie alkoholem i innymi środkami. Nie wierzę już, że ktokolwiek ani cokolwiek mogłoby mi pomóc.
- Nie uzasadnione urazy i pretensje
- Całkowite zerwanie kontaktów z AA i terapią
- Ogromna samotność, frustracja, złość i napięcie
- Utrata kontroli nad zachowaniami
Faza 11: Powrót do picia i zażywania
Zaczynam na nowo pić alkohol i używać innych środków. Usiłuję to robić w sposób kontrolowany, ale stopniowo do mnie dociera, że uzależnienie znowu zaczyna rujnować moje życie.
- Próby kontrolowanego picia (lub zażywania)
- Rozczarowanie, wstyd, wina
- Utrata kontroli
- Problemy życiowe i zdrowotne
Zapobieganie nawrotom choroby alkoholowej jest ważną częścią programu terapii w Ośrodku leczenia alkoholizmu „TU i TERAZ”. Nie warto stawiać sobie za cel samodzielnego poradzenia sobie z alkoholizmem i nawrotami choroby alkoholowej – trzeźwieć w samotności się nie uda!
__________________________________________________________________________
* (za: Terence Gorski)
