Od współuzależnienia do współpracy w zdrowieniu z alkoholizmu

Agata Kotulska – certyfikowany terapeuta uzależnień, w Ośrodku TU i TERAZ od lat prowadzi terapię dla osób współuzależnionych. W niniejszym artykule dzieli się swoimi doświadczeniami i refleksjami na temat współuzależnienia.

Dlaczego ludzie popadają we współuzależnienie?

Kiedy żona, której mąż pije, zgłasza się do naszego ośrodka i prosi o pomoc, pierwszą rzeczą, jaką robię, jest pytanie o jej samopoczucie. Bardzo ważne jest dla mnie, aby wczuć się w jej stan emocjonalny, ponieważ terapia współuzależnienia to nie tylko współczucie, ale także wyposażenie osoby współuzależnionej w wiedzę i różnorodne psychotechniki. 

Fundamentalne znaczenie ma to, aby ta zmęczona, wyczerpana kobieta czuła się bezpiecznie i spokojnie podczas rozmowy. Tylko w ten sposób zdobędzie narzędzia, dzięki którym wróci do normalnego życia.

Najczęściej ludzie popadają we współuzależnienie przebywając na co dzień z osobą uzależniona od jakiejś substancji lub z osobą z destrukcyjnymi zachowaniami.  Mają bardzo często problem  z przesadną odpowiedzialnością za zachowania innych ludzi, biorą wszystko na siebie.  

Podstawową przyczyną współuzależnienia jest brak więzi emocjonalnej a to z kolei prowadzi do ciągłej potrzeby kontroli i niskiego poczucia własnej wartości.  Często myślą, że ich wartość zależy od tego, jak bardzo są potrzebni innym.

Jakie są podstawowe objawy współuzależnienia?

Prawie zawsze, gdy rozmawiamy z osobami współuzależnionymi o objawach współuzależnienia, jesteśmy zaskoczeni tym, jak proste i czytelne są te sygnały.

Ale dlaczego nie zwróciliśmy na nie uwagi wcześniej?

Głównymi objawami współuzależnienia są:

– przyjmowanie odpowiedzialności za osobę uzależnioną,
– redukcja szkód czyli wszelkie działania, których celem jest minimalizacja rozmaitych szkód i zagrożeń związanych z ryzykownymi zachowaniami,
– trudność w odczuwaniu własnej wartości,
– trudność w wyznaczaniu granic psychologicznych i granic ciała,
– trudność w zaspokajaniu swoich potrzeb i pragnień,
– tendencja do wchodzenia w bliskie relacje z osobami z zaburzeniami zachowania, osobowości, z osobami uzależnionymi,
– ciągła kontrola społeczna i własnych zachowań,
– brak elementarnej dyscypliny i wprowadzanie chaosu we własne życie lub przesadne, natrętne kontrolowanie siebie i innych.

Czym charakteryzuje się osoba współuzależniona? Jakie emocje dominują?

Po pierwsze, podam definicję, która moim zdaniem doskonale wyjaśnia cały dramat współuzależnienia.

Osoba współuzależniona to ktoś, kto żyje w bliskiej relacji z osobą uzależnioną i w wyniku tego zaczyna przystosowywać swoje zachowania i emocje do życia w tej konkretnej sytuacji. 

Osoby współuzależnione charakteryzują sie nadmierną koncentracją na drugiej osobie, zaniedbują siebie, wchodzą w role “ratownika” nawet wielokrotnie kosztem siebie. Ciągle minimalizują skalę uzależnienia partnera oraz usprawiedliwiają jego destrukcyjne zachowania.

Mają ogromne trudności w wyrażaniu emocji, często tłumią smutek, frustrację. Odczuwają lęk przed konfliktem, często trwają w relacji mimo przemocy i upokorzenia.

Za każdym z tych ogólnych założeń teoretycznych kryje się osobista, realna tragedia…

Kiedy spotykam się z osobami współuzależnionymi w naszym ośrodku, czasami pytam:

– Jakie uczucia dominowały u ciebie gdy mąż pił? Co najbardziej zapamiętałaś?

I za każdym razem jestem zdumiona, jak diametralnie różne, często wzajemnie się wykluczające, są te uczucia. Złość, rozczarowanie, użalanie się nad sobą, melancholia, rozpacz, cierpienie, ból, uraza, hipokryzja, poczucie winy, strata, bezużyteczność, lęk, uległość, bezradność, niemoc, porażka, odrzucenie…

Czy potraficie sobie wyobrazić kolosalny ciężar emocjonalny, jakiego doświadczyła każda z tych kobiet?! I mimo wszystko w ich duszach pozostało miejsce na nadzieję i troskę, wsparcie i empatię. A ostatecznie, paradoksalnie, – na miłość.

Od miłości do nienawiści. Od przyzwolenia do obojętności. Od cierpienia do nadziei. Od lęku do kompletnej bezradności – oto tragiczna huśtawka emocji i uczuć osoby współuzależnionej. To nie jest naturalne dla normalnego człowieka. Na spotkaniach z współuzależnionymi staram się przekonać, że tę nabytą w rezultacie picia małżonka “nienormalność” trzeba zaakceptować. Bez akceptacji nie da się znaleźć rozwiązania – taka jest prawda.

Terapia dla współuzależnionych – jak to działa?

Coraz częściej słyszymy że alkoholizm jest chorobą całej rodziny bo cała rodzina przystosowuje sie do uzależnionego. Cała rodzina ponosi skutki emocjonalne, psychiczne, społeczne i niestety często fizyczne. 

W rodzinie dysfunkcyjnej występują tematy tabu, kłamstwa i ukrywanie prawdy, brak szczerości, napięcia. Granice między członkami rodziny zostają przełamane, a dzieci przejmują obowiązki dorosłych.

Osoba współuzależniona niejednokrotnie powinna zacząć prace i leczenie od siebie. Może podjąć indywidualną lub grupową psychoterapię dla osób współuzależnionych, uczestniczyć w grupach wsparcia (Al-Anon), wzbogacić wiedzę na temat choroby alkoholowej i współuzależnienia, rozpocząć prace nad stawianiem granic, asertywnością i poczuciem własnej wartości. 

To proces zdrowienia psychicznego, emocjonalnego oraz relacyjnego. Terapia pozwala nam odzyskać siebie, wyjść z roli “ratownika”, nauczyć się stawiać granice i przestać żyć cudzym życiem. 

Huśtawka emocjonalna osoby współuzależnionej to nic innego jak ciągła walka z nadzieja, złością, lękiem i poczuciem winy. Huśtawkę tę wywołuje życie w napięciu i niepewności o jutro, silne emocjonalne przywiązanie do osoby uzależnionej, nadzieję przeplataną z rozczarowaniem. Ciągły wewnętrzny konflikt: “Zostać czy odejść”, “Jeszce kocham czy już nienawidzę” …

Pamiętaj, nie musisz czekać aż osoba uzależniona rozpocznie swoje leczenie – zacznij od siebie – to działa! 

Jeśli zgodzimy się, że alkoholizm jest chorobą całej rodziny, to całkiem logiczne jest założenie, że istnieje również proces zdrowienia całej rodziny. Terapia osoby współuzależnionej to ważny krok w budowaniu nowych relacji w rodzinie. Dopiero gdy zmieniają się dwie osoby, zmienia się cała rodzina. I to właśnie nazywamy współpracą w procesie zdrowienia.

Konsultacja dla osób współuzależnionych +48 669 969 209